(៦) សម័យសន្តិភាព យុវជនហ្វឹកហាត់ដើម្បីអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចសង្គម [...] វិស័យការពារជាតិត្រូវតែមាន [...] រឿងវាយគ្នាត្រូវតែចេះ ប៉ុន្តែយើងបានខិតខំឱ្យហ្វឹកហាត់ជំនាញ។ ឧទាហរណ៍ ក្នុងទសវត្សរ៍៨០ និង៩០ កន្លងទៅ រហូតដល់ឆ្នាំ២០០០នេះ វិស្វកម្មស៊ីវិលត្រូវបានប្រើប្រាស់អមនឹងការហ្វឹកហាត់ក្នុងកងទ័ពរបស់យើង [...] បរិយាកាសរួមសម្រាប់ប្រទេសជាតិយើង ខុសគ្នាដាច់ស្រឡះ។ កាលមុនហ្វឹកហាត់របៀបវាយគ្នា សម្លាប់គ្នា កម្ទេចគ្នា។ ឥឡូវនេះ យើងហ្វឹកហាត់ដើម្បីពង្រឹងធនធានមនុស្សចូលរួមនៅក្នុងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច-សង្គមរបស់កម្ពុជា [...]

(១៨) វិទ្យាស្ថានពាណិជ្ជសាស្រ្តកម្ពុជា ឆ្លងកាត់ការផ្ទេរពីពាណិជ្ជកម្ម មកអប់រំ និងមកការងារ [...] មានការពេញចិត្តជាមួយនឹងវឌ្ឍនភាពនៃវិទ្យាស្ថានពាណិជ្ជសាស្រ្តកម្ពុជា [...] ផ្ទេរ៣ ដំណាក់កាលហើយ ពីក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម មកក្រសួងអប់រំ ហើយវាផ្ទេរពីក្រសួងអប់រំ មកកាន់ក្រសួងការងារ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈ។ យើងត្រូវបង្កើនល្បឿន (និង)ត្រូវរ៉ាប់រង ១ លាន ៥ សែននាក់ នៅពេលខាងមុខ [...] ក្នុងហ្នឹង សំរាប់វិជ្ជាជីវៈដូនតា ប្រហែលជាក្រសួងវប្បធម៌ត្រូវការជំនួយពីក្រសួងការងារនិងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈ [...]

(១៩) ការព្រមានពីការធ្លាក់ចុះនៃសេដ្ឋកិច្ចសកល ធ្វើអោយមនុស្សដកលុយពីធនាគារ [...] សេដ្ឋកិច្ច(ពិភពលោក)កំពុងតែប្រកាសអាសន្ន។ យើងមិនគួរ(ភ័យ)ជ្រុល រហូតទៅដល់នាំគ្នាដកលុយចេញពីធនាគារទេ។ IMF ក៏ដូចជាធនាគារពិភពលោក ចេញមកព្រមានអំពីហានិភ័យនៃការធ្លាក់ចុះសេដ្ឋកិច្ចសកលម្ដងហើយម្ដងទៀត [...] វាក្លាយទៅជាចិត្តសាស្រ្តមួយធ្វើអោយប្រជាពលរដ្ឋទៅដកលុយ(ពីធនាគារ)។ ធនាគារអាមេរិកដួលរលំមួយចំនួន [...] កម្ពុជាមិនទាន់ដល់កម្រិតប៉ុណ្ណឹងទេ។ ទោះបីជាមានការព្រមានពីការធ្លាក់ចុះសេដ្ឋកិច្ចសកលក៏ដោយ សង្ឃឹមថាពិភពលោករកវិធីសាស្រ្តគ្រប់គ្រងនៃសេដ្ឋកិច្ចមិនឱ្យធ្លាក់ចុះបន្ថែមទៀត [...] ជំងឺដង្កាត់ជារឿងមួយ ទាក់ទិននឹងទណ្ឌកម្មជាឯកតោភាគី បូកជាមួយនឹងបញ្ហាសង្រ្គាមរវាងរស្ស៊ីនិងអ៊ុយក្រែន បានបង្កើតនូវស្ថានភាពដ៏អាក្រក់សម្រាប់សេដ្ឋកិច្ចសកល [...]

(២២) សំណើចិនមានចរិតគ្របដណ្តប់សំរាប់ដំណោះស្រាយសន្តិភាពសម្រាប់សង្គ្រាមរុស្សី-អ៊ុយក្រែន [...] ពេលខ្លះមានការសម្របសម្រួលគ្នាដើម្បីជម្លៀសប្រជាជនចេញនិងផ្តល់ច្រករបៀងសំរាប់ជំនួយមនុស្សធម៌ ការសន្ទនាដើម្បីដោះដូរឈ្លើយសឹក។ ប៉ុន្តែសំណើរបស់ប្រធានាធិបតី ស៊ី ជីងពីង នៃប្រទេសចិនមានចរិតទូលំទូលាយជាង ដែលគ្របដណ្តប់ទៅលើដំណោះស្រាយដើម្បីរកសន្តិភាព [...] សង្គ្រាមរុស្សី-អ៊ុយក្រែន នឹងត្រូវបញ្ចប់ គ្រាន់តែនៅពេលណា(តែប៉ុណ្ណោះ) [...] រឿងដែលគ្រោះថ្នាក់ជាងគេដែលវាមិនចប់ គឺការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។ អត់ដឹងថាចប់ពេលណា? ពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុបានធ្វើឱ្យមានការប៉ះពាល់ធំទូលាយណាស់ [...]

​

សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន,
ចែកសញ្ញាបត្រជូននិស្សិតនៃវិទ្យាស្ថានជាតិពាណិជ្ជសាស្រ្ត, ៣០ មីនា ២០២៣។

(១) យុទ្ធសាស្ត្រនៃការប្តូរពូជស្រូវចាប់ផ្តើមនៅទសវត្សឆ្នាំ ១៩៨០ … ខ្ញុំសាទរចំពោះការស្រាវជ្រាវបន្តបន្ទាប់ផ្សារភ្ជាប់នឹងការដាំដុះ។ ជាប្រវត្តិ ចាប់ផ្ដើមនៅក្នុងទសវត្សរ៍៨០ បើខ្ញុំមិនច្រឡំទេ គឺជាយុទ្ធនាការនៃការប្ដូរពូជស្រូវ។ ខ្ញុំនៅចាំបាន ពេលដែលខ្ញុំនិយាយអំពីការដូរពូជស្រូវ ឪពុករបស់ខ្ញុំលើកឡើងថា “អញចិញ្ចឹមក្បាលហ្អែងរស់ អញប្រើតែពូជដើមរបស់អញ” ... រហូតមកដល់ឆ្នាំ២០០៤ ... ទៅភ្នំក្រវាញនិងកន្លែងខ្លះទៀតនៅខេត្តពោធិ៍សាត់ ប្រជាពលរដ្ឋនៅប្រើប្រាស់ពូជរបស់គាត់នៅឡើយ ដែលទឹកជំនន់ចុងរដូវបានលិចលង់ស្រូវ ... ខ្ញុំបាននិយាយថា “សូមកុំធ្វើពូជនាងពួន សូមធ្វើពូជនាងសង្ហា” ...

(៤) ដោះស្រាយបានទឹក ១ឆ្នាំធ្វើពីររដូវ ដោយផ្ទៃដីផលិត៣ លានហិកតា នឹងក្លាយទៅជា៦ លានហិកតា ... ពីមុន ដី១ ហិកតា ធ្វើបានតែម្ដង។ យើងដោះស្រាយបានបញ្ហាទឹក ប្រជាពលរដ្ឋធ្វើបានច្រើនដង។ ពីមុន ពូជស្រូវរបស់យើងមានរយៈពេលវែង។ ឥឡូវពូជស្រូវរបស់យើងមានរយៈពេលខ្លីជាង ... ពេលដែល ជិះឧទ្ធម្ភាគចក្រជាមួយប្រធាន ADB ទៅកាន់ប៉ោយប៉ែត ... ខ្ញុំបានចង្អុលទៅខាងក្រោមប្រាប់គាត់ថា “នោះជាសក្ដានុពលដែលនៅសេសសល់របស់កម្ពុជា”។ គាត់ឆ្ងល់ ... ខ្ញុំបានពន្យល់គាត់ថា “ឥឡូវនេះ ខ្ញុំធ្វើស្រែ១ ឆ្នាំតែមួយដង។ បើសិនជាខ្ញុំដោះស្រាយទឹកបាន ១ឆ្នាំ ធ្វើពីររដូវ។ កម្ពុជាដែលមានផ្ទៃដី៣ លានហិកតា នឹងក្លាយទៅជា៦លានហិកតាលើដីដដែល ដោយមិនបាច់ដាក់សម្ពាធលើធនធានធម្មជាតិជាព្រៃឈើដើម្បីធ្វើស្រែធ្វើចំការនោះទេ” ...

(៦) ទោះពិភពលោកប្រែប្រួលយ៉ាងណា ក៏កម្ពុជាមិនខ្វះអង្ករទេ, មិនរាប់ពោត ចេក ដំឡូងជាស្បៀងទេ ... មិនមែនកម្ពុជាគ្មានគោលនយោបាយត្រឹមត្រូវសម្រាប់ការដឹកនាំក្នុងវិស័យកសិកម្មទេ ... បើទោះបីជាពិភពលោកប្រែប្រួលយ៉ាងណា កម្ពុជាក៏នឹងមិនខ្វះអង្ករទេ ... មុននេះយើងធ្លាប់ខ្វះអង្ករ។ ពេលនេះយើងមិនអាចខ្វះអង្ករទេ ឬនិយាយរួមថាមិនអាចខ្វះស្បៀង។ បើអង្គការ FAO វិញ បានបបួលយើងគិតតាំងពីពោត តាំងពីចេក តាំងពីដំឡូង ដោយចាត់ថាជាស្បៀងដែរ ... ខ្ញុំថា “សុំទោសឯកឧត្តម កុំនិយាយរឿងពោត ចេកអីជាមួយនឹងខ្ញុំ។ ប៉ុល ពត ឱ្យប្រជាជនស៊ី(ទាំងអស់)ហ្នឹង។ បើខ្ញុំនិយាយអាហ្នឹង រឿងតែឥឡូវហ្នឹង”។ សូមកុំ(រាប់ថាមានស្បៀងទាំងហ្នឹង)អី ...

(៧) អាចចែករំឡែកពូជស្រូវរយៈខ្លីទៅប្រទេសមិត្ត តែត្រូវជោគជ័យខាងក្នុងច្បាស់លាស់សិន ... ឆ្នាំ២០០២ ហើយយើងនៅខ្វះ។ ឥណ្ឌាជួយយើង ២ម៉ឺនតោន។ ឥឡូវ យើងអត់ត្រូវការពីខាងក្រៅទេ។ យើងបានសហការជាមួយនឹងគូបា។ ក្នុងការជួយទៅដល់គូបា យើងអាចនាំពូជដែលយើងបានធ្វើហើយនេះ គឺពូជរយៈពេលខ្លីនេះទៅកាន់ប្រទេសគូបា។ ឥឡូវថា មានកូឌីវ័រមួយទៀត(ចង់បាន)។ យើងចង់ចែករំលែកទៅឱ្យមិត្តភក្ដិ ក៏ប៉ុន្តែយើងត្រូវតែជោគជ័យខាងក្នុងឱ្យច្បាស់សិន។ កុំប្រថុយប្រថាន។ រឿងនេះ ទាក់ទងនឹងកត្តាអាកាសធាតុផងដែរ។ ការស្រាវជ្រាវពូជនានា ក៏ត្រូវតែដើរស្របជាមួយនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ...

(១០) ប៉ូលសេដ្ឋកិច្ចទី៤ នៅពាយព្យ និងប៉ូលសេដ្ឋកិច្ចទី៥ នៅភូមិភាគឦសាន ... អ្វីដែលចិនមិនមានគឺមៀន ចេក ជាមួយនឹងផលិតផលមួយចំនួនផ្សេងទៀត ដែលយើងត្រូវរកវិធីផលិតឱ្យត្រូវនឹងស្ដង់ដារ ដើម្បីអាចនាំទៅទីផ្សារប្រទេសចិន។ យើងក៏អាចនាំផលិតផលមួយចំនួនចេញទៅប្រទេសដទៃទៀត មិនមែនគ្រាន់តែនាំតម្រង់ទៅកាន់តែចិនទេ។ យើងបានដាក់ខេត្តពោធិ៍សាត់ បាត់ដំបង បន្ទាយមានជ័យ និងខេត្តប៉ៃលិន ជាប៉ូលសេដ្ឋកិច្ចទី៤។ យើងមានប៉ូលសេដ្ឋកិច្ចទី១ នៅភ្នំពេញ, ប៉ូលសេដ្ឋកិច្ចទី២ គឺខេត្តព្រះសីហនុ, ប៉ូលសេដ្ឋកិច្ចទី៣ គឺខេត្តសៀមរាប ... សង្ឃឹមថានឹងបង្កើតបាននូវប៉ូលសេដ្ឋកិច្ចទី៥ នៅភូមិភាគឦសាន ដោយយកវិស័យកសិឧស្សាហកម្មជាស្នូល គឺរួមមានក្រចេះ ស្ទឹងត្រែង រតនគិរី មណ្ឌលគិរី ...

សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន,
ពិធីបិទសន្និបាតបូកសរុបការងារកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទប្រចាំឆ្នាំ , ២៤ មីនា ២០២៣។